【台語世界／錄音】你Kám-Bat神經認知症？

「阮某最近毋知按怎chhiâng-chāi lóng講一寡無影無chiah ê代誌，若無就是tăⁿ才掃過塗跤，伊koh隨袂記koh欲掃一擺，mā四常袂記得物件囥去佗位，chiâⁿ無頭神，我若是講--伊二句--ah就無歡喜，性地隨giâ--起--lâi。」

「阮老父自失智到taⁿ以經8冬，定定hoe欲轉去厝，遮就是in兜是欲轉去佗位？毋管按怎kā講攏講袂伸捙，Chit-má暗時leh睏愛hâ尿chū仔，連精神狀態mā出現hàm想、幻覺，生活攏需要人纏綴，有夠thiám。」

以上是身邊ê朋友無ta-ôa leh講in遇--著ê狀況。相信佇台灣這ê「高齡社會」遮ê聲音逐家應該袂生份，mā bat tn̄--過。以2018年12月底內政部人口統計資料台灣失智人口lóng總282,363人，佔全國總人口1.20 %，ia̍h就是台灣每84 ê人便有1 ê是失智者，估計若到2050年失智症人口會增加到83萬人，可見失智症對台灣影響ê層面chiâⁿ大。而且失智者有九成以上是tòa佇社區內。毋koh現此時台灣民眾猶真濟人對失智症ê認bat無kài清楚，致使對失智症產生驚惶、誤解kap偏見，造成延誤就醫kap醫療資源毋知欲按怎申請協助。

為著欲去除失智症負面ê標籤kap評價，佇2013年美國精神醫學會已經kā「失智症」改名為「神經認知症」，就是欲hō͘較濟人了解失智症ê症頭，提升全球民眾對「失智症」正確ê認bat，幫贊社會、患者kap家屬願意用積極kap友善ê態度來面對「老」這ê課題所引起ê挑戰。

台灣字（白話字）版

Lí Kám-Bat Sîn-Keng Jīn-Ti-Chèng?

“Gún bó͘ chòe-kīn m̄-chai án-chóaⁿ chhiâng-chāi lóng kóng chi̍t-kóa bô-iáⁿ-bô-chiah ê tāi-chì. Nā-bô tō-sī tăⁿ chiah sàu kòe thô͘-kha, i koh sûi bē-kì koh-beh sàu chi̍t-pái. Mā sù-siông bē-kì-tit mi̍h-kiāⁿ khǹg khì tó-ūi, chiâⁿ bô-thâu-sîn. Góa nā-sī kóng--i nn̄g-kù--ah tō bô hoan-hí, sèng-tē sûi giâ--khí-lâi.”

“Gún lāu-pē chū sit-tì kàu-taⁿ ì-keng 8 tang, tiāⁿ-tiāⁿ hoe beh tńg-khì chhù. Chia tō-sī in tau, sī-beh tńg-khì tó-ūi? M̄-koán án-chóaⁿ kā kóng lóng kóng bē chhun-chhia. Chit-má àm-sî leh khùn ài hâ jiō-chū-á. Liân cheng-sîn chōng-thài mā chhut-hiān hàm-siūⁿ, hoàn-kak. Seng-oa̍h lóng su-iàu lâng tîⁿ-tòe, ū kàu thiám.”

Ì-siōng sī sin-piⁿ ê pêng-iú bô-ta-ôa leh kóng in tú--tio̍h ê chōng-hòng. Siong-sìn tī Tâi-oân chit-ê “Ko-lêng siā-hōe” chia ê siaⁿ-im ta̍k-ke eng-kai bē chheⁿ-hūn, mā bat tn̄g--kòe. Ì 2018 nî 12 goe̍h té lōe-chèng-pō͘ jîn-kháu thóng-kè chu-liāu, Tâi-oân sit-tì jîn-kháu lóng-chóng 282,363 lâng, chiàm choân-kok chóng jîn-kháu 1.20 %. Ia̍h tō-sī Tâi-oân múi 84 ê lâng piān ū 1 ê sī sit-tì-chiá. Ko͘-kè nā-kàu 2050 nî sit-tì-chèng jîn-kháu ē chēng-ka kàu 83 bān lâng. Khó-kiàn sit-tì-chèng tùi Tâi-oân éng-hióng ê chân-bīn chiâⁿ-tōa. Jî-chhiáⁿ sit-tì-chiá ū 9 siâⁿ í-siōng sī tòa tī siā-khu lāi. M̄-koh hiān-chhú-sî Tâi-oân bîn-chiòng iáu chin-chē lâng tùi sit-tì-chèng ê jīn-bat bô kài chheng-chhó, tì-sú tùi sit-tì-chèng sán-seng kiaⁿ-hiâⁿ, gō͘-kái kap phian-kiàn. Chō-sêng iân-gō͘ chiū-i kap i-liâu chu-goân m̄-chai beh án-chóaⁿ sin-chhéng hia̍p-chō͘.

Ūi-tio̍h beh khì-tû sit-tì-chèng hū-bīn ê phiau-chhiam kap pêng-kè, tī 2013 nî Bí-kok cheng-sîn i-ha̍k-hōe í-keng kā “Sit-tì-chèng” kái-miâ ûi “Sîn-keng jīn-ti-chèng”, tō-sī beh hō͘ khah-chē lâng liáu-kái sit-tì-chèng ê chèng-thâu, thê-seng choân-kiû bîn-chiòng tùi “Sit-tì-chèng” chèng-khah ê jīn-bat. Pang-chàn siā-hōe, hoān-chiá kap ka-sio̍k goān-ì iōng chek-ke̍k kap iú-siān ê thāi-tō͘ lâi bīn-tùi “Lāu” chit-ê khò-tê só͘ ín-khí ê thiau-chiàn.

讀hōo你聽：

文章屬作者個人意見，文責歸屬作者，本報提供意見交流平台，不代表本報立場。