【台語世界／錄音】母語意識覺醒

聯合國教科文組織tī 1999年正式宣佈逐冬2月21是世界母語日。主張語言多樣性ê珍貴資產kap重要性。Ǹg望全球推sak語言保存。

台灣是多語言、多文化ê國家。早年國民黨政府ê國語政策造成母語被嚴重打壓kap歧視。華語變做上流語言ê代表，mā變chiâⁿ現此時台灣人主要溝通ê語言。這款乞食趕廟公ê壓霸語言政策，致使台灣各種語言之間形成明顯強勢kap弱勢ê地位。

台語bat是台灣主要使用ê語言。目前雖bóng使用人口猶占多數，m̄-koh tī 2016年中山大學基本調查：「請問你ê母語是tó一種語言？」中山學生有77%回答華語。這kap張學謙教授（2017）主持--ê《教育部106年本土語言使用情況計畫》，調查結果有77.16% ê國中小學生認為家己ê華語能力，聽chiâⁿ gâu、講mā chiâⁿ輾轉ê數據相符合。按這2 ê調查ē-tàng看著台灣ê少年囡仔會曉講台語á-sī客語--ê已經chhun少數人。這款情形若根據聯合國教科文組織ê語言活力評估標準，台語世代傳承ê狀態明顯較接近第三級ê「明確危險」。

Essex大學語言學家Monika Schmid講：「按你開始學另外一種語言，這2 ê語言ê系統就開始相互競爭。」Só͘-pái對保存母語來講，爸母是囡仔學語言上好ê老師，家庭是母語學習上好ê所在。M̄-koh長期以來台灣人看輕家己ê母語，並無leh kap囡仔講母語。連多數ê阿公阿媽lóng tài著嚴重「斡頭症」（註1）。加上咱ê教育鼓吹囡仔愛會曉英語才有未來，造成學英語變成台灣ê全民運動。照目前ê資料ē-sái看著除了華語，英語tī台灣已經是上強勢語言。

咱ê國家目前上強勢ê 2種語言lóng m̄是家己ê母語，實在是chiâⁿ悲哀。Beh改變母語流失上要緊--ê是提升母語意識。意識形成需要時間kap政府ê政策推sak。Ùi基本教育做起，將母語課程時數比照華語、英語。按國小延續到高中甚至大學列為必修。國家考試mā愛列為必考。加強學生對母語ê學習kap使用。Án-ne才有法度提懸kui-ê社會對母語ê重視。Chhia-péng母語長期弱勢ê地位。一旦母語意識活--起來，母語才ē-tàng世代傳湠。

註1：斡頭症——兩ê大人ê對話明明是用liú-lia̍h ê母語leh講。M̄-koh便若越頭對身邊ê囡仔、狗仔、生份人iah是較少年--ê，就轉用華語講。
台灣字（白話字）版
Bó-Gí Ì-Sek Kak-Chhéⁿ
Liân-ha̍p-kok Kàu-kho-bûn Cho͘-chit tī 1999 nî chèng-sek soan-pò͘ ta̍k tang 2 goe̍h 21 sī Sè-kài Bó-gí-ji̍t. Chú-tiuⁿ gí-giân to-iūⁿ-sèng ê tin-kùi chu-sán kap tiōng-iàu-sèng. Ǹg-bāng choân-kiû thui-sak gí-giân pó-chûn.

Tâi-oân sī to gí-giân, to bûn-hòa ê kok-ka. Chá-nî Kok-bîn-tóng chèng-hú ê kok-gí chèng-chhek chō-sêng bó-gí pī giâm-tiōng tá-ap kap kî-sī. Hôa-gí piàn-chò siōng-liû gí-giân ê tāi-piáu, mā piàn-chiâⁿ hiān-chhú-sî Tâi-oân-lâng chú-iàu ko͘-thong ê gí-giân. Chit khoán khit-chia̍h kóaⁿ biō-kong ê ah-pà gí-giân chèng-chhek, tì-sú Tâi-oân kok-chióng gí-giân chi-kan hêng-sêng bêng-hián kiông-sè kap jio̍k-sè ê tē-ūi.

Tâi-gí bat sī Tâi-oân chú-iàu sú-iōng ê gí-giân. Bo̍k-chêng sui-bóng sú-iōng jîn-kháu iáu chiàm to-sò͘, m̄-koh tī 2016 nî Tiong-san Tāi-ha̍k kí-pún tiāu-cha: “Chhiáⁿ-mn̄g lí ê bó-gí sī tó chi̍t chióng gí-giân?” Tiong-san ha̍k-seng ū 77% hôe-tap Hôa-gí. Che kap Tiuⁿ Ha̍k-khiam kàu-siū (2017) chú-chhî--ê “Kàu-io̍k-pō͘ 106 nî Pún-thó͘ Gí-giân Sú-iōng Chêng-hóng Kè-ōe”, tiāu-cha kiat-kó ū 77.16% ê kok-tiong-sió ha̍k-seng jīn-ûi ka-tī ê Hôa-gí lêng-le̍k, thiaⁿ chiâⁿ gâu, kóng mā chiâⁿ liàn-tńg ê sò͘-kì sio hû-ha̍p. Àn che 2 ê tiāu-cha ē-tàng khòaⁿ-tio̍h Tâi-oân ê siàu-liân gín-á ē-hiáu kóng Tâi-gí á-sī Kheh-gí--ê í-keng chhun chió-sò͘ lâng. Chit khóan chêng-hêng nā kin-kì Liân-ha̍p-kok kàu-kho-bûn cho͘-chit ê gí-giân oa̍h-le̍k pêng-ko͘ phiau-chún, Tâi-gí sè-tāi thoân-sêng ê chōng-thài bêng-hián khah chiap-kīn tē 3 kip ê “bêng-khak gûi-hiám”.

Essex tāi-ha̍k gí-giân ha̍k-ka Monika Schmid kóng, “Àn lí khai-sí o̍h lēng-gōa chi̍t chióng gí-giân, che 2 ê gí-giân ê hē-thóng tō khai-sí hō͘-siōng kēng-cheng.” Só͘-pái tùi pó-chûn bó-gí lâi kóng pē-bú sī gín-á o̍h gí-giân siōng hó ê lāu-su, ka-têng sī bó-gí ha̍k-si̍p siōng hó ê só͘-chāi. M̄-koh tn̂g-kî í-lâi Tâi-oân-lâng khòaⁿ-khin ka-kī ê bó-gí, pēng-bô leh kap gín-á kóng bó-gí. Liân to-sò͘ ê a-kong a-má lóng tài-tio̍h giâm-tiōng “Oa̍t-thâu-chèng” （註1）. Ka-siōng lán ê kàu-io̍k kó͘-chhui gín-á ài ē-hiáu Eng-gí chiah ū bī-lâi, chō-sêng o̍h Eng-gí piàn-sêng Tâi-oân ê choân-bîn ūn-tōng. Chiàu bo̍k-chêng ê chu-liāu ē-sái khòaⁿ-tio̍h tû-liáu Hôa-gí, Eng-gí tī Tâi-oân í-keng sī siōng kiông-sè gí-giân.

Lán ê kok-ka bo̍k-chêng siōng kiông-sè ê 2 chióng gí-giân lóng m̄ sī ka-kī ê bó-gí, si̍t-chāi sī chiâⁿ pi-ai. Beh kái-piàn bó-gí liû-sit siōng iàu-kín--ê sī thê-seng bó-gí ì-sek. Ì-sek hêng-sêng su-iàu sî-kan kap chèng-hú ê chèng-chhek thui-sak. Ùi ki-pún kàu-io̍k chò khí, chiong bó-gí khò-têng sî-sò͘ pí-chiàu Hôa-gí, Eng-gí. Àn kok-sió iân-sio̍k kàu ko-tiong, sīm-chì tāi-ha̍k lia̍t-ûi pit-siu. Kok-ka khó-chhì mā ài lia̍t-ûi pit-khó. Ka-kiông ha̍k-seng tùi bó-gí ê ha̍k-si̍p kap sú-iōng. Án-ne chiah ū-hoat-tō͘ thê-koân kui-ê siā-hōe tùi bó-gí ê tiōng-sī. Chhia-péng bó-gí tn̂g-kî jio̍k-sè ê tē-ūi. It-tàn bó-gí ì-sek oa̍h khí--lâi, bó-gí chiah ē-tàng sè-tāi thoân-thòaⁿ.

註1：Oa̍t-thâu-chèng——Nn̄g ê tōa-lâng ê tùi-ōe bêng-bêng sī iōng liú-lia̍h ê bó-gí leh kóng. M̄-koh piān-nā oat-thâu tuì sin-piⁿ ê gín-á, káu-á, chheⁿ-hūn-lâng iah-sī khah siáu-liân--ê, tō choán iōng Hôa-gí kóng.
讀hōo你聽：

文章屬作者個人意見，文責歸屬作者，本報提供意見交流平台，不代表本報立場。