【台語世界／錄音】咱人ê視界 Lán lâng ê sī-kài

咱人紅嬰á 出世ê 時,kan-nā 知影iau tō 食, tâm tō háu.伊全部ê世界 tō是單單家己一个. Che tō是紅嬰áê 視界.過來khah大漢,開始注意tio̍h伊ê老母,身邊ê人,伊所關心注意ê代誌發展到厝內.lú大漢漸漸範圍lú闊,ùi家庭到學校,到社會國家,到世界宇宙.總--是因為教育,環境無仝,人人視界發展ê範圍也ē無仝,有人khah闊,有人khahe̍h.
Ùi自我到我以外ê 世界,自我中心ê 感覺漸漸減少,瞭解m̄是一切我上重要,一切tio̍h照我ê意思.這个生長ê過程,咱號做自我tháu放（liberation from self）.自我tháu放hō͘咱關心我以外ê代誌, hō͘人kap人中間khah ē合作,互相關心, mā hō͘人ēbeh 去瞭解大自然ê 道理,得tio̍h科學知識,減少無知.所以伊真重要,甚至有人講,人生ê 價值ē使用自我tháu放ê程度來估計.你若是規世人親像紅嬰á hit款完全自我中心,親像中國ê毛澤東,北韓ê 獨裁者,你人生ê 價值tī tó？
Beh 按怎ē-tàng 擴大咱ê 視界？增加知識kap經驗.有飼狗ê人khah瞭解狗,自然對狗關心,狗變做𪜶視界 ê 範圍.你學ē曉日語,自然對日本人khah瞭解,你 ê 視界發展到日本.你學tio̍h宇宙天體按怎出世,演化,𪜶物理學 ê 道理,你 ê 視界tō包含曠闊ê 太空宇宙.所以講,現代人ê 視界比20 萬冬前ê 人加真闊.
視界是咱目睭看tio̍h, 注意tio̍h ê 外在知識界限. Ùi視界咱kā伊轉變做心內ê 感受,滿足,驚惶,崇拜,美感, o-ló……, 叫做心界. 視界lú闊hō͘咱ê 心界lú豐富,成做自我tháu放,有智慧ê人.

台灣字（白話字）版
Lán Lâng ÊSī-kài
文／Tân-lûi
Lán lâng âng-eⁿ-á chhut-sì ê sî, kan-nā chai-iáⁿ iau tō chia̍h, tâm tō háu. I choân-pō͘ ê sè-kài tō-sī tan-tan ka-tī chi̍t-ê. Che tō-sī âng-eⁿ-á ê sè-kài. Kòe-lâi khah tōa-hàn, khai-sí chù-ì tio̍h I ê lāu-bú, sin-piⁿ ê lâng, I só͘ koan-sim chù-ì ê tāi-chì hoat-tián kàu chhù-lāi. Lú tōa-hàn chiām-chiām hoān-ûi lú-khoah, ùi ka-têng kàu ha̍k-hāu, kàu siā-hōe kok-ka, kàu sè-kài ú-tiū. Chóng—sī in-ūi kàu-io̍k, khoân-kéng bô-kâng, lâng-lâng sī-kài hoat-tián ê hoān-ûi iā bô-kâng, ū-lâng khah-khoah, ū-lâng khah-e̍h.
Ùi chū-ngó͘ kàu góa í-gōa ê sè-kài, chū-ngó͘ tiong-sim ê kám-kak chiām-chiām kiám-chió, liáu-kái m̄-sī it-chhè góa siōng toing-iàu, it-chhè tio̍h chiàu góa ê ì-sù. Chit-ê seng-tióng ê kòe-thêng, lán hō-chò chū-ngó͘ tháu-pàng （liberation from self）. Chú-ngó͘ tháu-pàng hō͘ lán koan-sim góa í-gōa ê tāi-chì, hō͘ lâng kap lâng tiong-kan khah ē ha̍p-chok, hō͘-siong koan-sim, mā hō͘ lâng ē beh khì liáu-kái tōa chū-jiân ê tō-lí, tit-tio̍h kho-ha̍k tì-sek, kiám-chió bû-ti. Só͘-í I chin toing-iàu, sīm-chì ū-lâng kóng, jîn-seng ê kè-ta̍t ē-sái iōng chū-ngó͘ tháu-pàng ê thêng-tō͘ lâi kó͘-kè. Lí nā-sī kui sì-lâng chin-chhiūⁿ âng-eⁿ-á hit-khoán oân-choân chū-ngó͘ tiong-sim,chin-chhiūⁿ tiong-kok ê Mô͘ te̍k-tong, pak-hân ê to̍k-chhâi chiá, lí jîn-seng ê kè-ta̍t tī tó-ūi?
Beh án-chóaⁿē-tàng khòng-tōa lán ê sī-kài？Cheng-ka tì-sek kap keng-giām. Ū chhī-káu ê lâng khahliáu-kái, chū-jiân tùi káu koan-sim, pìⁿ-chò in sī-kài ê hoān-ûi. Lí o̍h ē-hiáu Ji̍t-gú, chū-jiân tùi jit-pún-lâng khah liáu-kái, lí ê sī-kài hoat-tián kàu Ji̍t-pún. Lí o̍h tio̍h ú-tiū thian-thé án-chóaⁿ chhut-sì, ián-hòa, in bu̍t-lí-ha̍k ê tō-lí, lí ê sī-kài pau-hâm khòng-khoah ê thài-khong ú-tiū. Só͘-í kóng, hiān-tāi-lâng ê sī-kài pí jī-cha̍p bān tang chêng ê lâng kechin-khoah.
Sī-kài sī lán ba̍k-chiu khòaⁿ tio̍h, chù-ì tio̍h ê gōa-chài tì-sek kài-hān. Ùi sī-kài lán kā i choán-piàn chò sim-lāi ê kám-siū, boán-chiok, kiaⁿ-hiâⁿ, chông-pài, bí-kám, o-ló....., kiò-chò sim-kài. Sī-kài lú khoah hō͘ lán ê sim-kài lú hong-hù, chiâⁿ-chò chū-ngó͘ tháu-pàng, ū tì-hūi ê lâng.
（chok-chiá chù：chhiáⁿ-iōng pe̍h-ōe-jī ）（作者注：請用白話字）

讀hōo你聽

文章屬作者個人意見，文責歸屬作者，本報提供意見交流平台，不代表本報立場。