【台語世界／錄音】台灣學ê覺醒

自舊年學白話字開始，我就對chham台灣有關ê事物產生足大ê興趣。這擺會使上台灣學ê課，我是真緊張koh期待。緊張ê是驚老師發現我對家己生活一世人ê這phiàn土地的無知；期待的是向望家己佇課程當中對台灣有進一步ê認捌。課程lóng總6-pái，設計kah真多元。分別有台語音樂歌謠、台灣歷史kap台灣醫學。每一ê老師喙--裡ê台灣學，lóng hō͘ 我上kah無想欲下課，mā對台灣這phiàn土地ke較熟似。

「若講著台灣，恁ē想著啥？」老師問大家。真濟同學攏想著番薯，我mā kap大家仝款。因為定定聽序大講咱是番薯á囝。嘛有一句俗語講：「番薯落塗m̄驚爛，只求枝葉代代湠。」予我感覺咱台灣人m̄管是佇啥物環境lóng真韌命、mā真認命。Lóng認為講咱人一生中上大ê目標就是生湠、傳宗接代。佇課程當中老師分享一ê新的概念。老師講咱台灣親像一隻海翁，自由自在佇大海裡泅。海翁是海--裡體型上大--ê，別尾魚á見著伊lóng會閃較邊仔leh。所以伊lóng做伊家己。老師鼓勵阮，除了像番薯生根湠葉以外，mā愛學海翁ê視野kap思考、冒險ê精神。一開始上課就予我有『一語驚醒夢中人』ê感覺呢！

課程中老師一直tàn問題予阮思考。M̄知敢是自細漢lóng hông教育上課ài安靜、恬恬--á聽老師講就好。所以已經失去思考ê能力。老師問ê問題lóng hō͘我躊躇真久mā m̄知欲按怎回答。老師真感慨，講著真濟人lóng teh欣羨別ê國家，一直接受新ê事物。sòa袂記得來了解、寶惜chhiâⁿ養咱大漢ê這phiàn土地。斟酌kā想起來，我自來mā lóng是leh欣羨國外ê生活，完全無要意台灣ê代誌。想起來真見笑。台灣這phiàn土地ê歷史需要大家去認捌。特別是台灣母語ê保存，koh khah需要咱大家同齊拍拚。

佇學白話字chìn前，就算講讀冊ê時有讀過一寡台灣歷史，到今mā袂記得差不多--ah。見擺聽人講著荷蘭人、日本人kā咱殖民ê時發生ê代誌。抑是講著228事件ê時陣，我只有恬恬--á聽ê份。因為lóng m̄知彼當時發生啥物代誌。學白話字了後才激發想欲了解台灣歷史ê動機，mā才了解保存台灣母語ê重要性。我欲tòe老師ê跤跡，佇sòa--落-來ê日子，為釘根台灣母語拍拚。

台灣字（白話字）版
Tâi-oân-ha̍k ê Kak-chhíⁿ

Chū kū-nî o̍h Pe̍h-ōe-jī khai-sí, góa tō tùi chham Tâi-oân iú-koan ê sū-bu̍t sán-seng chiok-tōa ê hèng-chhù. Chit-pái ē-sái siōng Tâi-oân-ha̍k ê khò, góa sī chin kín-tiuⁿ koh kî-thāi. Kín-tiuⁿ ê sī kiaⁿ lāu-su hoat-hiān góa tùi ka-kī seng-oa̍h chi̍t-sì-lâng ê chit-phiàn thó͘-tē ê bû-ti. Kî-thāi ê sī ǹg-bāng ka-kī tī khò-têng tang-tiong tùi Tâi-oân ū chìn-chi̍t-pō͘ ê jīn-bat. Khò-têng lóng-chóng 6-pái, siat-kè kah chin to-goân. Hun-pia̍t ū Tâi-gí im-ga̍k koa-iâu, Tâi-oân le̍k-sú kap Tâi-oân i-ha̍k. Múi chi̍t-ê lāu-su chhùi--ni̍h ê Tâi-oân ha̍k, lóng hō͘ góa siōng kah bô siūⁿ-beh hā-khò, mā tùi Tâi-oân chit-phiàn thó͘-tē ke khah se̍k-sāi.

“Nā kóng-tio̍h Tâi-oân, lín ē siūⁿ--tio̍h siáⁿ?” Lāu-su mn̄g tāi-ke. Chin chē tông-o̍h lóng siūⁿ-tio̍h han-chî, góa mā kap tāi-ke kāng-khoán. In-ūi tiāⁿ-tiāⁿ thiaⁿ sī-tōa kóng lán sī han-chî-á kiáⁿ. Mā ū chi̍t-kù sio̍k-gān kóng, “Han-chî lo̍h-thô͘ m̄-kiaⁿ nōa, chí kiû ki-hio̍h tāi-tāi thòaⁿ.” Hō͘ góa kám-kak lán Tâi-oân lâng m̄-koán sī tī siáⁿ-mih khoân-kéng lóng chin lūn-miā, mā chin jīn-miā. Lóng jīn-ûi kóng lán-lâng it-seng tiong siōng-tōa ê bo̍k-phiau tō sī seⁿ-thòaⁿ, thoân-chong chiap-tāi. Tī khò-têng tang-tiong lāu-su hun-hióng chi̍t-ê sin ê khài-liām. Lāu-su kóng lán Tâi-oân chhin-chhiūⁿ chi̍t-chiah hái-ang, chū-iû chū-chāi tī tōa-hái ni̍h siû. Hái-ang sī hái--nih thé-hêng siōng-tōa--ê, pa̍t-bóe hî-á kìⁿ-tio̍h i lóng ē siám khah piⁿ-á leh. Só͘-í i lóng chò i ka-kī. Lāu-su kó͘-lē gún, tî-liáu chhiūⁿ han-chî siⁿ-kin thòaⁿ-hio̍h í-gōa, mā ài o̍h hái-ang ê sī-iá kah su-khó, mō͘-hiám ê cheng-sîn. Chi̍t-khai-sí siōng-khò tō hō͘ góa ū『Yi-yû ching-sīng mńg-chong-rîn/一語驚醒夢中人』ê kám-kak neh!

Khò-têng tiong lāu-su it-ti̍t tàn būn-tê hō͘ gún su-khó. M̄-chai kám-sī chū sè-hàn lóng hông kàu-io̍k siōng-khò ài an-chēng, tiām-tiām--á thiaⁿ lāu-su kóng tō hó. Só͘-í í-keng sit-khì su-khó ê lêng-le̍k. Lāu-su mn̄g ê būn-tê lóng hō͘ góa tiû-tû chin kú, mā m̄-chai beh án-chóaⁿ hôe-tap. Lāu-su chin kám-khài, kóng-tio̍h chin-chē lâng lóng teh him-siān pa̍t ê kok-gōa, it-ti̍t chiap-siū sin ê sū-bu̍t. Soa bē kì-ti̍t lâi liáu-kái, pó-sioh chhiâⁿ-ióng lán tōa-hàn ê chit-phiàn thó͘-tē. Chim-chiok kā siūⁿ --khí-lâi, góa chū-lâi mā lóng sī leh him-siān kok-gōa ê seng-oa̍h, oân-choân bô iàu-ì Tâi-oân ê tāi-chì. Siūⁿ--khí-lâi chin kiàn-siàu. Tâi-oân chit phiàn thó͘-tē ê le̍k-sú su-iàu tāi-ke khì jīn-bat. Te̍k-pia̍t sī Tâi-oân bó-gí ê pó-chûn, koh ka su-iàu lán tāi-ke tâng-chê phah-piàⁿ.

Tī o̍h Pe̍h-ōe-jī chìn-chêng, tō sǹg kóng tha̍k-chheh ê sî ū tha̍k kòe chi̍t-kóa Tâi-oân le̍k-sú, kàu-taⁿ mā bē-kì-tit chha-put-to--ah. Kìⁿ-pái thiaⁿ lâng kóng tio̍h Hô-lân-lâng, Ji̍t-pún-lâng kā lán si̍t-bîn ê sî hoat-seng ê tāi-chì, á-sī kóng tio̍h 228 sū-kiāⁿ ê sî-chūn, góa chí-ū tiām-tiām--á thiaⁿ ê hūn. In-ūi lóng m̄-chai hit-tong-sî hoat-seng siáⁿ-mih tāi-chì. O̍h Pe̍h-ōe-jī liáu-āu chiah kek-hoat siūⁿ beh liáu-kái Tâi-oân le̍k-sú ê tōng-ki, mā chiah liáu-kái pó-chûn Tâi-oân bó-gí ê tiōng-iàu-sèng. Góa beh tòe lāu-su ê kha-jiah, tī sòa--lo̍h-lâi ê ji̍t-chí, ūi tèng-kin Tâi-oân bó-gí phah-piàⁿ.

讀hōo你聽：

文章屬作者個人意見，文責歸屬作者，本報提供意見交流平臺，不代表本報立場。