【台語世界】我緣投ê阿公

文/Tân Ngá-hūi(陳雅蕙)
阮ê故鄉tī 嘉義縣義竹鄉。阿爸kap阿母結婚了後,來到台南做工課。Tī我細漢ê時,我ê阿爸kap阿母禮拜lóng會騎iân-jín(o͘-to͘-bái)載阮4 ê兄弟姊妹轉去庄腳chhōe阿公kap阿媽chhit-thô。阮阿公kap阿媽感情真好,mā定定lóng會鬥陣phah-lā-liâng。逐擺轉去庄腳,阿媽若聽著廟leh放送賣好食物,lóng會問阮囡仔:「恁有beh食無?」阮lóng會講:「阮想beh食。」阿媽著會趕緊騎去廟看覓。逐擺阿媽lóng會買好食物轉--來。我上kài kah意阿媽買ê「蚵te」 hām肉包。
阿公kap阿媽tī庄腳生活,tòa tī 家己起ê厝。庄腳chit間厝是阿公tī 34歲彼陣起- -ê。阮阿公有4 ê 兄哥,阿公是上細--ê。4 ê 伯公á人lóng足親切,定定lóng會來chhōe阿公泡茶。自細漢我上愛lim阿公泡ê茶。
阿公泡ê茶是我chit世人lim過上kài好lim ê 茶。因為阿公泡茶ê 時,總是真專心á leh泡。阿公泡茶ê 時,lóng會好禮á thîn,阿公lóng一直泡,定定巡阮ê茶杯,著親像驚阮lim無夠。我印象上kài深- -ê是,逐擺轉去庄腳,抑是阮beh轉去台南ê時陣,阿公lóng會koh問阮:「恁猶koh beh lim茶- -無?」我lóng會足歡喜kā阿公講:「我beh koh lim阿公泡ê茶。」阿公tō會趕緊去hiâⁿ滾水。大家坐做伙泡茶是我上kài kah-ì ê 時陣。因為我足kah-ì厝內人做伙ê感覺,mā會當聽大人講chiâⁿ濟我m̄-bat ê代誌。阮tī庄腳泡茶ê時,lóng會鬥陣坐tī閒間á。阮ê阿公做人真實在iū-koh誠懇,koh真有耐心,定定tàu-saⁿ-kāng庄內ê代誌。平常時阿公會tàu-saⁿ-kāng kā大家chih-chiap做穡ê代誌,幫忙hām農會連絡。阮義竹鄉有chi̍t-ê傳統tī過年時á辦桌。過年ê時,家家戶戶著會來chhōe阮阿公吩咐toh-siaⁿ,了後阿公會負責kā廚子叫桌。阿公人範真緣投,不時lóng笑頭笑面,所以阿公人緣真好。庄內ê人總是叫阮阿公「Bō͘- Sêng peh ah」!
我ê緣投á阿公駛牛車kā我載,是我細漢上難忘ê代誌。猶koh會記得我讀國校á歇熱阿爸kap阿母會chhōa我倒轉去庄腳kap阿公阿媽tòa- -幾工。我猶會記得定定天猶未光,我ê骨力阿公tō beh出門去做穡。我因為ài 耍,所以著趕緊peh起床,tòe阿公ê腳步行。雖然我定定目睭lóng猶未開- -開,猶koh the se̍h-sîn。但是阿公lóng會un-liâu-á駛,駛伊彼台siāng-kài氣派ê牛車,hō͘我感覺足chhia-iāⁿ。細漢ê時坐起去阿公ê牛車做伙去田ni̍h。我上kài難忘ê是hit隻牛總是- -幾-步tō tī leh 路放屎!逐pái lóng放足大pû,總是hō͘我感覺真趣味。我逐pái到田邊ê時陣,lóng會tī圳溝chhit-thô。這是我細漢時陣上kài好耍ê代誌,mā是我hām阿公鬥陣上kài美好ê時陣。
我足思念我上緣投ê阿公。
我足感恩chit世人會當做阿公ê孫仔。
台灣字(白話字)版
Góa Iân-tâu ê A-Kong
Goán ê kò͘-hiong tī Ka-gī-koān Gī-tek-hiong. A-pah kap a-bú kiat-hun liáu-āu, lâi-kàu Tâi-lâm chò khang-khòe. Tī góa sè-hàn sî, góa ê a-pah kap a-bú lé-pài lóng ē khiâ iân-jín chài goán sì ê hian-tī-chí-mōe tńg khì chng-kha chhōe a-kong kap a-má chhit-thô. Goán a-kong kap a-má kám-chêng chiân-hó, mā tiāⁿ-tiāⁿ lóng ē tàu-tīn phah-lā-liâng. Ta̍k-pái tńg khì chng-kha, a-má nā thiaⁿ-tio̍h biō leh hòng-sàng bē hó-chia̍h-mi̍h, lóng ē mn̄g gún gín-á, “Lín ū beh chia̍h bô?” Goán lóng ē kóng, “Goán siūⁿ beh chia̍h.” A-má tio̍h ē kóaⁿ-kín khiâ kha-ta̍h-chhia khì biō khòaⁿ-māi. Ta̍k-pái a-má lóng ē bé hó-chia̍h mi̍h tńg- -lâi. Góa siāng-kài kah-ì a-má bé ê ô-te hām bah-pau.
A-kong kap a-má tī chng-kha seng-oa̍h, tòa tī ka-tī khí ê chhù. Chng-kha chit keng chhù sī a-kong tī saⁿ-cha̍p-sì hòe hit-chūn khí- -ê. Goán a-kong ū sì ê hiaⁿ-ko, a-kong sī siōng-sè- -ê. Sì ê peh-kong-á lâng lóng chiok chhin-chhiat, tiāⁿ-tiāⁿ lóng ē lâi chhōe a-kong phàu-tê. Chū sè-hàn góa siōng ài lim a-kong phàu ê tê.
A-kong phàu ê tê sī góa chit-sì-lâng lim kòe siāng-kài hó-lim ê tê. In-uī a-kong phàu-tê ê sî, chóng sī chin choan-sim-á leh phàu. A-kong phàu-tê ê sî, lóng ē hó-lé-á thîn. A-kong lóng it-ti̍t phàu, tiāⁿ-tiāⁿ sûn goán ê tê-poe, tio̍h chhin-chhiūⁿ kiaⁿ goán lim bô-kàu. Góa ìn-siōng siāng-kài chhim ê tāi-chì sī, ta̍k-pái tńg-khì chng-kha, á-sī goán beh tńg-khì Tâi-lâm ê sî-chūn, a-kong lóng koh ē mn̄g goán, “Lín iáu-koh beh lim tê bô͘?” Góa lóng ē chiok hoaⁿ-hí kā a-kong kóng, “Góa koh beh lim a-kong phàu ê tê.” A-kong tō ē kóaⁿ-kín khì hiâⁿ-kún-chuí. Ta̍k-ke chē chò-hòe phàu-tê sī góa siāng-kài kah-ì ê sî-chūn, in-uī góa chiok kah-ì chhù-lāi-lâng chò-hòe ê kám-kak, mā ā ē-tàng thiaⁿ tōa-lâng kóng chiâⁿ chē góa m̄ bat ê tāi-chì. Goán tī chng-kha phàu tê ê sî lóng ē tàu-tīn chē tī êng-keng-á. Goán ê a-kong chò lâng chin si̍t-chāi iū-koh sêng-khún, koh chin ū nāi-sim, tiāⁿ-tiāⁿ tàu-saⁿ-kāng chng-lāi ê tāi-chì. Pêng-siông-sî a-kong ē tàu-saⁿ-kāng kā ta̍k-ke chih-chiap chò-sit ê tāi-chì, pang-bâng hām lông-hōe liân-lo̍k. Goán Gī-tek-hiong ū chi̍t ê thoân- thóng, ē tī kòe-nî-sî-á pān-toh. Kóe-nî ê sî, ke-ke-hō͘-hō͘ tio̍h ē lâi chhōe goán a-kong hoan-hù toh-siaⁿ, liáu-āu a-kong ē hū-chek kā tô͘-chí kiò toh. A-kong lâng-pān chin iân-tâu, put-sî lóng chhiò-thâu-chhiò-bīn, só͘- í a-kong lâng-iân chiâⁿ hó. Chng-lāi ê lâng chóng-sī ê kiò goán a-kong: Bō͘- Sêng peh- -ah!
Góa ê iân-tâu-á a-kong sái gû-chhia kā góa chài, sī góa sè-hàn siōng lân-bōng ê tāi-chì. Iáu-koh ē-kì-tit góa tha̍k kok-hāu-á hioh-joa̍h ê sî-chūn, A-pah kap a-bú ē chhōa goán tò-tńg-khì chng-kha kap a-kong a-má tòa- -kúi-kang. Góa iáu ē-kì-tit tiāⁿ-tiāⁿ thiⁿ iáu bōe kng, góa ê kut-la̍t a-kong tō beh chhut-mn̂g khì chò-sit. Góa in-ūi ài-sńg, só͘-í tio̍h ē kóaⁿ-kín peh-khí-chhn̂g, tòe a-kong ê kha-pō͘ kiâⁿ. Sui-jiân góa tiāⁿ-tiāⁿ ba̍k-chiu lóng iáu-bōe khui- -khui, iáu-koh teh se̍h-sîn. Tān-sī a-kong lóng ē un-liâu-á sái, sái i hit-tâi siāng-kài khì-phài ê gû-chhia, hō͘ góa kám-kak chiok chhia-iāⁿ. Sè-hàn ê sî chē-khí-khì a-kong ê gû-chhia téng-kôan chò-hóe khì chhân- -ni̍h. Góa siōng-kài lân-bōng ê sī, hit chiah gû chóng-sī kiâⁿ- -kúi-pō͘ tō tī leh lō͘ pàng-sái. Ta̍k-pái lóng pàng chiok tōa pû, chóng-sī hō͘ góa kám-kak chin chhù-bī. Góa ta̍k-pái kàu chhân piⁿ ê sî-chūn, lóng ē tī chùn-kau chhit-thô. Che sī góa sè-hàn ê sî-chūn siāng-kài hó-sńg ê tāi-chì, mā-sī góa kap a-kong tàu-tīn siāng-kài bí-hó ê sî-chūn.
Góa chiok su-liām góa siāng iân-tâu ê a-kong.
Góa chiok kám-un chit-sì-lâng ē-tàng chò a-kong ê sun-á.

台灣字復刊號NO.7。圖/作者提供