【台語世界/錄音】上愛食ê果子

文、錄音/ A-ka (國小退休老師)
台灣是寶島,規年thàngchiâⁿ燒烙,雨水真充足,莫怪果子百百種。細漢ê時,阮著bat聽老師紹介講:「麻豆ê特產是文旦,旗山ê弓蕉有夠讚,梨山ê梨仔滿山坪,大湖ê刺波(草莓)」上出名,台東ê西瓜長tu圓,屏東ê蓮霧紅kì-kì。」Tī咱台灣,ta̍k款果子lóng甜but-but,hō͘人chhùi-nōa流bē離,品質一流無地比,大家lóng o-ló kah會觸舌。
其中有一種果子,我上佮意。伊穿威風飄撇ê戰甲,腹肚內是金黃美麗ê色水,身軀頂有迷人特殊ê芳氣,有湯厚汁chiâⁿ juicy。伊有一ê足súi ê名字,叫做「王梨」,tú仔好kap台語ê「旺來」仝音。Ta̍k-pái過年,阮兜lóng會提來拜拜,希望新ê一年有好頭彩,吉祥如意大發財,合家平安笑hai-hai,好運旺旺來。
無論tī菜市仔á-sī路邊擔仔,王梨排kah滿滿是,俗koh好食。Kiàn-pái看- -著,阮chhùi-nōa著chha̍p-chha̍p滴,忍bē tiâu想beh買。阿母真疼- -我,一出手著買三大袋,hō͘阮食kah m̄知thang soah。熱- -人ê時,mā m̄免去外口買涼水,阿母會kā王梨切做細細塊,chham一寡糖水做伙煮,最後加冰角落去,chiâⁿ做透心涼ê果汁,保證百分之百上天然,lim了面肉會súi,皮膚白phau-phau koh幼mī-mī。所以,王梨正港是一等一ê好果子。
除了生食,mā會當提來做料理,囡仔人上愛食chit味—王梨蝦仔球。食飯ê時,只要kā chit盤phâng- -出來,著會感覺真phong-phài!猶有阮阿媽ê手路菜—王梨苦瓜雞,營養健康koh退火,對身體真好,湯頭鮮甜別位無,食- -過ê人lóng o-ló。Koh有「頂港有名聲,下港上出名」ê王梨酥,bē黏chhùi齒、bē礙胃,好食kah會牽絲,連外國人來chhit-thô mā指定beh買;若是提來送人客,mā是真有面子ê伴手禮。
人講:「食米飯,敬田頭。食果子,著ài拜樹頭。」Tī遮,我beh感謝所有辛苦ê作穡人,若無in chiah-ni̍h-á用心phah-piàⁿ,我著無chiah-ni̍h讚ê果子thang好食。阮兜ê人上愛坐tī客廳,ná食王梨ná配電視,一chhùi接一chhùi,愈食愈sòa-chhùi,koh開講一寡心適趣味ê代誌,客廳內lóng是規家伙仔歡喜ê笑聲。所以,「王梨」著是我上愛ê果子,內底有濟濟溫暖ê記持,食tī chhùi內是酸甘甜仔酸甘甜,對阮來講,che著是thiⁿ-kha-ē上幸福ê好滋味。
台灣字(白話字)版
Siōng Ài Chia̍h ê Kóe-chí
Tâi-oân sī pó-tó, kui-nî-thàng-thiⁿ chiâⁿ sio-lō, hō͘-chúi chin chhiong-chiok, bo̍k-koài kóe-chí pah-pah-chióng. Sè-hàn ê sî, gún tio̍h bat thiaⁿ lāu-su siāu-kài kóng, “Môa-tāu ê te̍k-sán sī bûn-tàn, Kî-san ê keng-chio ū-kàu chán, Lê-san ê lâi-á móa soaⁿ-phiâⁿ, Tōa-ô͘ ê chhì-pho siōng chhut-miâ, Tâi-tang ê si-koe tn̂g-tu-îⁿ, Pîn-tong ê lián-bū âng-kì-kì.” Tī lán Tâi-oân, ta̍k-khoán kóe-chí lóng tiⁿ-but-but, hō͘ lâng chhùi-nōa lâu-bē-lī. Phín-chit it-liû bô-tè pí, tāi-ke lóng o-ló kah ē tak-chi̍h.
Kî-tiong ū chi̍t chióng kóe-chí, góa siōng kah-ì. I chhēng ui-hong phiau-phiat ê chiàn-kah, pak-tó͘-lāi sī kim-n̂g bí-lē ê sek-chúi, sin-khu-téng ū bê-lâng te̍k-sû ê phang-khùi, ū thng kāu chiap chiâⁿ juicy. I ū chi̍t ê chiok súi ê miâ-jī, kiò chò “ông-lâi”, tú-á-hó kap Tâi-gí ê “ōng lâi” kâng-im. Ta̍k-pái kòe-nî, gún tau lóng ē the̍h lâi pài-pài, hi-bāng sin ê chi̍t nî ū hó thâu-chhái, kiat-siông jû-ì tōa hoat-châi, ha̍p-ka pêng-an chhiò-hai-hai, hó-ūn ōng-ōng lâi.
Bô-lūn tī chhài-chhī-á á-sī lō͘-piⁿ tàⁿ-á, ông-lâi pâi kah móa-móa-sī, sio̍k koh hó chia̍h. Kiàn-pái khòaⁿ- -tio̍h, gún chhùi-nōa tio̍h chha̍p-chha̍p-tih, jím-bē-tiâu siūⁿ beh bé. A-bú chin thiàⁿ- -góa, chi̍t chhut-chhiú tio̍h bé saⁿ-tōa-tē, hō͘ gún chia̍h kah m̄ chai thang soah. Joa̍h- -lâng ê sî, mā m̄-bián khì gōa-kháu bé liâng-chúi. A-bú ē kā ông-lâi chhiat chò sè-sè-tè, chham chi̍t-kóa thn̂g-chúi chò-hóe chú, chòe-āu ka peng-kak lo̍h-khì, chiâⁿ chò thàu-sim-liâng ê kó-chiap, pó-chèng pah-hun-chi-pah siōng thian-jiân, lim liáu bīn-bah ē súi, phôe-hu pe̍h-phau-phau koh iù-mī-mī. Só͘-í, ông-lâi chiàⁿ-káng sī it-téng-it ê hó kóe-chí.
Tû-liáu chheⁿ-chia̍h, mā ē-tàng the̍h-lâi chò liāu-lí. Gín-á-lâng siōng ài chia̍h chit bī — ông-lâi hê-á-kiû. Chia̍h-pn̄g ê sî, chí-iàu kā chit pôaⁿ phâng- -chhut-lâi, tio̍h ē kám-kak chin phong-phài. Iáu ū gún a-má ê chhiú-lō͘-chhài — ông-lâi khó͘-koe-ke. Êng-ióng kiān-khong koh thòe-hóe, tùi sin-thé chin hó. Thng-thâu chhiⁿ-tiⁿ pa̍t-ūi bô, chia̍h- -kòe ê lâng lóng o-ló. Koh ū “téng-káng ū miâ-siaⁿ, ē-káng siōng chhut-miâ” ê ông-lâi-so͘. Bē liâm chhùi-khí, bē gāi-ūi, hó chia̍h kah ē khan-si. Liân gōa-kok-lâng lâi chhit-thô mā chí-tēng beh bé, nā-sī the̍h lâi sàng lâng-kheh, mā sī chin ū bīn-chú ê phōaⁿ-chhiú-lé.
Lâng kóng, “Chia̍h bí-pn̄g, kèng chhân-thâu. Chia̍h kóe-chí, tio̍h ài pài chhiū-thâu.” Tī chia, góa beh kám-siā só͘-ū sin-khó͘ ê choh-sit-lâng. Nā bô in chiah-ni̍h-á iōng-sim phah-piàⁿ, góa tio̍h bô chiah-ni̍h chán ê kóe-chí thang hó chia̍h. Gún tau ê lâng siōng ài chē tī kheh-thiaⁿ, ná chia̍h ông-lâi ná phòe tiān-sī, chi̍t chhùi chiap chi̍t chhùi, jú chia̍h jú sòa-chhùi. Koh khai-káng chi̍t-kóa sim-sek chhù-bī ê tāi-chì, kheh-thiaⁿ-lāi lóng sī kui-ke-hóe-á hoaⁿ-hí ê chhiò-siaⁿ. Só͘-í, ông-lâi tio̍h-sī góa siōng ài ê kóe-chí, lāi-té ū chē-chē un-loán ê kì-tî, chia̍h tī chhùi-lāi sī sng-kam-tiⁿ-á sng-kam-tiⁿ, tùi gún lâi kóng, che tio̍h-sī thiⁿ-kha-ē siōng hēng-hok ê hó chu-bī.
讀hōo你聽