【台語世界/錄音】南風鼓吹小劇場——《醫德》

文、錄音/陳俐雯 (Tân Lī-bûn)
2023年8月26台灣南社主辦一場感恩餐會Sìn Lāi Tâi Oân。彼工由南風劇團chhōa領高雄第一社區大學─「鼓吹台語社」演出劇作家林摶秋tī 1943年彼个戰亂無平靜ê世代用日文所寫作品《醫德》。伊是東京劇壇頭一个台灣劇作家,充滿活力精彩的chhiâ擊人生hāⁿ戲劇、電影kap實業界濟濟多元領域。
《醫德》以khau-sé手路講台灣1940年代農村面對時代演進,小人物tī現實求生存ê心理狀態kap人性ê風貌。劇情是講一个散赤家庭金旺仔kap阿惜仔結婚5冬才tú beh生頭胎,chhiàⁿ一个”有錢醫病、無錢等死”ê孔方醫生來接生。金旺仔ê老母是標準台灣農村舊社會查某人,m̄管遇著啥代就是gia̍h香khok-khok拜求神明;小妹月美仔是一个有受教育ê查囡仔,對阿母這款迷信是chiâⁿ無認同,所pái kā學校ê慈惠老師請來;因端伊生囝足有經驗。孔方醫生拍算beh利用阿惜仔生產漲koân價敲油。規齣戲利用hoah價表現彼个年代散赤人褲袋仔袋磅子ê無奈。金旺仔到底是欲付錢救命á-sī據在孔方醫生chek猴管,劇情來到上路尾紅嬰仔ê哭聲宣告孔方醫生摃錢ê計劃去了了矣,用趣味ê戲路khau-sé人性ê自私。
雖罔阮提著ê《醫德》是台語劇本,m̄-oh因為咱台灣運命一直是強國菜砧頂頭ê肉,致使台灣bat前後實行兩擺語言同化ê「國語運動」,分別成功推動日語kap華語,付出ê代價就是犧牲咱ê母語。現此時ê台灣是所有本土語落難ê時代。經過專制統治和剝削ê語言政策,規个台灣m̄管是戲劇、音樂á-sī文學……等,lóng是以華語為主。Koh咱母語教育一禮拜一節課使用率低,定著tòe bē-tio̍h時代ê腳步。所擺我手中ê「台語劇本」是按怎唸mā讀bē順,真濟所在台詞根本著kah這馬ê生活語言接bē起來。
Ka-chài我有機緣學著寫台文ê能力,chiah有才調kā《醫德》台語劇本koh再修譯,chiâⁿ做較符合團隊演出ê劇本。咱做一个文明ê台彎人,母語除了會曉聽、講;讀kap寫的能力是必要ê,親像這pái《醫德》會當順利成功演出就是上好ê證明。「寫」ê能力hō͘咱台語會當tī無仝領域見光、延續文化,對台語復振kap傳湠保存才有法度提高層次。

《醫德》以khau-sé手路講台灣1940年代農村面對時代演進,小人物tī現實求生存ê心理狀態kap人性ê風貌。圖/Liokim

台灣字(白話字)版
Lâm-Hông Kó͘-Chhoe Sió Kio̍k-Tiûⁿ ─ “I-Tek”
2023 nî 8 goe̍h 26 Tâi-oân Lâm-siā chú-pān chi̍t-tiûⁿ kám-un chhan-hōe Sìn Lāi Tâi Oân. Hit-kang iû Lâm-hong kio̍k-thoân chhōa-niá Ko-hiông Tē-it Siā-khu-tāi-ha̍k ─ Kó͘-chhoe Tâi-gí-siā ián-chhut kio̍k-chok-ka Lîm Thoân-chhiu tī 1943 nî hit-ê chiàn-loān bô pêng-chēng ê sè-tāi iōng Ji̍t-bûn só͘ siá ê chok-phín “I-Tek”. I sī Tang-kiaⁿ kio̍k-tôaⁿ thâu-chi̍t-ê Tâi-oân kio̍k-chok-ka, chhiong-boán oa̍h-le̍k ê cheng-chhái chhiâ-kek jîn-seng hāⁿ hì-kio̍k, tiān-iáⁿ kap si̍t-gia̍p-kài chē chē to-goân léng-he̍k.
“I-Tek” í kau-sé chhiú-lō͘ kóng Tâi-oân 1940 nî-tāi lông-chhoan bīn-tùi sî-tāi ián-chìn, sió-jîn-bu̍t tī hiān-si̍t kiû seng-chûn ê sim-lí chōng-thài kap jîn-sèng ê hong-māu. Kio̍k-chêng sī kóng chi̍t-ê sàn-chhiah ka-têng Kim-ōng-á kap A-Sioh-á kiat-hun 5 tang chiah tú beh seⁿ thâu-the, chhiàⁿ chi̍t-ê “ū chîⁿ khòaⁿ-pēⁿ, bô chîⁿ tán sí” ê Khóng-hong i-seng lâi chiap-seng. Kim-ōng-á ê lāu-bú sī phiau-chún Tâi-oân lông-chhoan kū siā-hōe cha-bó͘-lâng. M̄-koán tú-tio̍h siáⁿ tāi chiū-sī gia̍h hiuⁿ khok-khok-pài kiû sîn-bêng. Sió-mōe Goe̍h-bí-á sī chi̍t-ê ū siū kàu-io̍k ê chă-gín-á, tùi a-bú chit-khoán bê-sìn chiâⁿ bô jīn-tông. Só͘-pái kā ha̍k-hāu ê Chû-hūi lāu-su chhiáⁿ- -lâi. In-toaⁿ i seⁿ-kiáⁿ chiok ū keng-giām. Khóng-hong i-seng phah-sǹg beh lī-iōng A-Sioh-á seng-sán tiùⁿ-koân-kè khà-iû. Kui chhut hí lī-iōng hoah-kè piáu-hiān hit-ê nî-tāi sàn-chhiah-lâng khò͘-tē-á tē pōng-chí ê bô-nāi. Kim-ōng-á tàu-té sī beh hù-chîⁿ kiù-miā á-sī kì-chāi Khóng-hong i-seng chek-kâu-kńg? Kio̍k-chêng lâi kàu siōng-lō͘-bé âng-eⁿ-á ê khàu-siaⁿ soan-kò Khóng-hong i-seng kòng-chîⁿ ê kè-ōe khì-liáu-liáu ah! Iōng chhù-bī ê hì-lō͘ khau-sé jîn-sèng ê chū-su.
Sui-bóng gún the̍h-tio̍h ê “I-Tek” sī Tâi-gí kio̍k-pún, m̄-koh in-ūi lán Tâi-oân ūn-miā it-ti̍t sī kiông-kok chhài-tiam téng-thâu ê bah, tì-sú Tâi-oân bat chêng-āu si̍t-hêng nn̄g-pái gí-giân tông-hòa ê “Kok-gí Ūn-tōng”; hun-pia̍t sêng-kong thui-tōng Ji̍t-gí kap Hôa-gí. Hù-chhut ê tāi-kè chiū sī hi-seng lán ê bó-gí. Hiān-chhú-sî ê Tâi-oân sī só͘-ū pún-thó͘-gí lo̍h-lān ê sî-tāi. Keng-kòe choan-chè thóng-tī hām pak-siap ê gí-giân chèng-chhek, kui-ê Tâi-oân m̄-koán sī hì-kio̍k, im-ga̍k á-sī bûn-ha̍k… téng, long-sī í Hôa-gí ûi-chú. Koh lán bó-gí kàu-io̍k chi̍t-lé-pài chi̍t chiat khò sú-iōng-lu̍t kē, tiāⁿ-tio̍h tòe bē-tio̍h sî-tāi ê kha-pō͘. Só͘-pái góa chhiú tiong ê “Tâi-gí kio̍k-pún” sī àn-chóaⁿ liām mā tha̍k bē sūn! Chin-chē só͘-chāi tâi-sû kin-pún tio̍h kah chit-má ê seng-oa̍h gí-giân chiap bē- -khí-lâi.

Ka-chài góa ū ki-iân o̍h-tio̍h siá Tâi-bûn ê lêng-le̍k, chiah ū châi-tiāu kā “I-Tek” Tâi-gí kio̍k-pún koh-chài siu-e̍k, chiâⁿ-chò khah hû-ha̍p thoân-tūi ián-chhut ê kiok-pún. Lán chò chi̍t-ê bûn-bêng ê Tâi-oân-lâng, bó-gí tû-liáu ē-hiáu thiaⁿ, kóng, tha̍k kap siá ê lêng-le̍k sī pit-iàu ê! Chhin-chhiūⁿ chi̍t-pái “I-Tek” ē-tàng sūn-lī sêng-kong ián-chhut chiū-sī siōng hó ê chèng-bêng. “Siá” ê lêng-le̍k hō͘ lán Tâi-gí ē-tàng tī bô-kâng léng-he̍k kìⁿ-kng, iân-siok bûn-hòa, tùi Tâi-gí ho̍k-chìn kap thn̂g-thòaⁿ pó-chûn chiah ū-hoat-tō͘ thê-ko chân-chhù.
讀hōo你聽