【台語世界／錄音】Tī外媽兜度假ê日子

文、錄音／A-Chin （退休國校老師）

自我有記持開始，到我讀國中ê每一ê舊曆年kap歇寒、歇熱，我lóng會tòe阿母轉去石仔瀨外媽兜tòa- -幾工仔。Ta̍k-pái tńg- -khì，一踏入外公ê雜貨仔店，外公一看著我，對我講ê第一句話著是：「妳家己去後面架仔頂提一雙木屐來穿。」我自在自在，新木屐穿leh，著四界去chhōe厝邊ê囡仔伴耍ah。
外公ê雜貨仔店賣真濟物件，有作穡人需要ê家私頭仔：瓜笠仔、棕簑、掃梳、畚箕、鋤頭、鍥仔，koh有chàu-kha需要ê米、油、鹽、糖、酒，也有飼豬ê豆箍、iáu-koh有囡仔人上愛ê si-siú-á、糖仔餅仔kap la̍h-mú-neh（lemonade）。
外公ê siàu-kūi桌面是一塊長長、厚厚ê原木，倚正手pêng ê所在有一ê圓圓ê空，有豆油碟仔hiah-ni̍h大，空下面是錢屜仔。我有時會走入去siàu-kūi內，kheh tī外公ê身軀邊，看外公賣物件。外公收錢有一ê撇步，順手kā銀角仔對金滑ê桌面lu對hit空過- -去，銀角仔著會家己落落去屜仔底。
外媽kap大妗透早著起來飼雞仔、鴨仔，早頓食飽，著瓜笠仔戴leh，kui身軀包到chhun兩蕊目睭，in一人兩kha竹籃仔用扁擔擔leh，著去田裡作穡，做到beh倚晝才轉來洗kha手面，款中晝頓，煮豬菜。外公kui工無閒顧店、做生理kap飼豬，kan-ta中晝會當làng-phāng食飯。食中晝ê時，常在lóng是我kap外公先食，真少ta̍k-ê做陣食。
Tī外媽兜度假ê日子，真自由，若放牛食草仝款。日- -時，大人做in無閒，我著tòe厝邊ê囡仔伴四界溜溜去，tī庄仔頭ê巷路走koân走低，nǹg來nǹg去。有時ta̍k-ê做陣跳樹奶索仔；有時chhìn-chhái khioh一塊仔瓦片tiàm thô͘-kha畫線，隨人khioh一粒石頭仔做標記，耍跳格仔；有時看人phia̍k尪仔標。大家耍到無物仔通耍ê時，著去弄埕裡ê火雞，jiok hō͘「ko͘-lo̍k ko͘-lo̍k，ko͘-lo̍k ko͘-lo̍k…」，翼仔phia̍t leh phia̍ tleh，ná走ná叫。
廟裡鬧熱ê時，阮著做陣去廟埕看布袋戲á-sī歌仔戲，順sòa買麥芽膏、鹹酸甜、鳥梨仔chhiám公家食。大家耍到過giàn ah，才甘願隨人家己轉去厝。
暗頓食飽洗浴了，我著緊nǹg入去總鋪ê被空內，he被單tú洗過、漿過泔，鼻著有燒烙燒烙ê日頭芳。免偌久，我著ná聽大人講話ná睏去，一暝到天光。
台灣字（白話字）版
Tī Gōa-má Tau Tō͘-ká ê Ji̍t-chí
Chū góa ū kì-tî khai-sí, kàu góa tha̍k kok-tiong ê múi chi̍t ê kū-le̍k-nî kap hioh-kôaⁿ hioh-joa̍h, góa lóng ē tòe a-bú tńg-khì Chio̍h-á-lòa gōa-má tau tòa- -kúi-kang-á. Ta̍k-pái tńg- -khì, chi̍t ta̍h-ji̍p gōa-kong ê cha̍p-hòe-á-tiàm, gōa-kong chi̍t khòaⁿ-tio̍h góa, tùi góa kóng ê tē-it kù ōe tio̍h-sī, “Lí ka-kī khì āu-bīn kè-á-téng the̍h chi̍t siang ba̍k-kia̍h lâi chhēng.” Góa chū-chāi chū-chāi, sin ba̍k-kia̍h chhēng leh, tio̍h sì-kè khì chhōe chhù-piⁿ ê gín-á-phōaⁿ sńg ah.
Gōa-kong ê cha̍p-hòe-á-tiàm bē chin chē mi̍h-kiāⁿ, ū choh-sit-lâng su-iàu ê ke-si-thâu-á: kue-le̍h-á, chang-sui, sàu-se, pùn-ki, tî-thâu, keh-á. Koh ū chàu-kha su-iàu ê bí, iû, iâm, thn̂g, chiú. Iā ū chhī ti ê tāu-kho͘, iáu koh ū gín-á-lâng siōng ài ê sì-siù-á, thn̂g-á-piáⁿ kap la̍h-mú-neh.
Gōa-kong ê siàu-kūi toh-bīn sī chi̍t tè tn̂g-tn̂g kāu-kāu ê goân-bo̍k, óa chiàⁿ-chhiú-pêng ê só͘-chāi ū chi̍t ê îⁿ-îⁿ ê khang, ū tāu-iû-ti̍h-á hiah-ni̍h tōa, khang ē-bīn sī chîⁿ-thoah-á. Góa ū-sî ē cháu ji̍p-khì siàu-kūi-lāi, kheh tī gōa-kong ê sin-khu-piⁿ, khòaⁿ gōa-kong bē mi̍h-kiāⁿ. Gōa-kong siu chîⁿ ū chi̍t ê phiat-pō͘, sūn-chhiú kā gîn-kak-á tùi kim-ku̍t ê toh-bīn lu tùi hit khang kòe- -khì, gîn-kak-á tio̍h ē ka-kī lak lo̍h-khì thoah-á-té.
Gōa-má kap tōa-kīm thàu-chá tio̍h khí-lâi chhī ke-á, ah-á. Chá-tǹg chia̍h pá, tio̍h koe-le̍h-á tì leh, kui sin-khu pau kàu chhun nn̄g lúi ba̍k-chiu, in chi̍t lâng nn̄g kha tek-nâ-á iōng pún-taⁿ taⁿ leh, tio̍h khì chhân- -nih choh-sit. Chò kàu beh óa tàu chiah tńg-lâi sé kha-chhiú-bīn, khoán tiong-tàu-tǹg, chú ti-chhài. Gōa-kong kui-kang bô-êng kò͘ tiàm, chò seng-lí kap chhī ti, kan-ta tiong-tàu ē-tàng làng-phāng chia̍h-pn̄g. Chia̍h tiong-tàu ê sî, chhiâng-chāi lóng sī góa kap gōa-kong seng chia̍h, chin chió ta̍k-ê chò-tīn chia̍h.
Tī gōa-má-tau tō͘-ká ê ji̍t-chí, chin chū-iû, ná pàng gû chia̍h chháu kâng-khoán. Ji̍t- -sî, tōa-lâng chò in bô-êng, góa tio̍h tòe chhù-piⁿ ê gín-á-phōaⁿ sì-kè liu-liu-khì, tī chng-á-thâu ê hāng-lō͘ cháu koân cháu kē, nǹg lâi nǹg khì. Ū-sî ta̍k-ê chò-tīn thiàu chhiū-ni-soh-á. Ū-sî chhìn-chhái khioh chi̍t-tè-á hiā-phìⁿ tiàm thô͘-kha ōe-sòaⁿ, sûi lâng khioh chi̍t lia̍p chio̍h-thâu-á chò phiau-kì, sńg thiàu keh-á. Ū-sî khòaⁿ lâng phia̍k ang-á-phiau. Tāi-ke sńg kàu bô mi̍h-á thang sńg ê sî, tio̍h khì lāng tiâⁿ- -nih ê hóe-ke, jiok hō͘ “ko͘-lo̍k ko͘-lo̍k, ko͘-lo̍k ko͘-lo̍k…”, si̍t-á phia̍t leh phia̍t leh, ná cháu ná kiò.
Biō- -nih nāu-jia̍t ê sî, gún tio̍h chò-tīn khì biō-tiâⁿ khòaⁿ pò͘-tē-hì á-sī koa-á-hì, sūn-sòa bé be̍h-gê-ko, kiâm-sng-tiⁿ, chiáu-lâi-á-chhiám kong-ke chia̍h. Tāi-ke sńg kàu kòe-giàn ah, chiah kam-goān sûi lâng ka-kī tńg khì chhù.
Àm-tǹg chia̍h-pá sé-e̍k liáu, góa tio̍h kín nǹg ji̍p khì chóng-pho͘ ê phōe-khang-lāi. He phōe-toaⁿ tú sé- -kòe, chiuⁿ kòe ám, phīⁿ-tio̍h ū sio-lō sio-lō ê ji̍t-thâu-phang. Bián gōa-kú, góa tio̍h ná thiaⁿ tōa-lâng kóng-ōe ná khùn- -khì, chi̍t mê kàu thiⁿ-kng.
讀hōo你聽