【台語世界／錄音】電子化時代ê台語處境

是按怎欲揀這篇： 利便ê電子化時代，用羅馬字拍台語文，是自然、簡單ê代誌，beh顯示羅馬字、漢字lóng無問題。網路通訊是台語ê機會kap挑戰：機會是lán thang tshiau揣新ê傳播方式，挑戰是lán kám thang堅持實踐。星光月明，台語文總--是揣有路。 【教育部漢字kap台羅合用版】 面對台語現此時ê處境，lán台語社群無應該屈守（tsiú）tī校園教學tsit層，tio̍h-ài tī生活逐方面lóng開闢使用空間。譬如講tī網路資源方面，有真濟好用ê工具，親像線頂ê字辭典，iáu-koh有隨个系統thang用ê台語輸入法。尤其是羅馬字輸入完全無問題，無論是iPhone、iPad iah是Android ê隨身電子產品（註一），或者是Windows kap Mac ê電腦系統（註一），就算是用Linux做底ê其他系統也有。 現今科技進步，語言文字電子化lóng真利便，mā是tsit-má訊息交流ê主要方式，連生理場也真濟徙上網路。Tse也是lán台語ê傳播機會iā-kú-kánn？所致，台語轉文字ê讀kap寫當然愈來愈要緊。是講，lán有科技工具hōo lán傳播交流ke tsiok利便koh進步，koh有愈來愈濟少年人肯學台語。推（tshui）sak台語，lán到底欠siánn貨？Kám是電視台？Kám是委員會？ Lán tńg來看台語教育現場：教室--ni̍h選用ê教材脫離生活，學台語pìnn做「表演」用途，是一年一改ê語文競賽出張niâ。Tsit款表演性質ê活動，參與比賽ê人suah mā一年一年少--去。He m̄是正常ê語文教育--lah！也有人講lán台語ê文章無夠thang用來上課，確實台語詞tuè bē著現代生活ê變化，m̄-kú he是長期hōo殖民政權迫害ê結果。而且事實台語冊真oh銷，全國hiah濟母語老師--lioh，有ê台語文學雜誌竟然招無300个訂戶。結局台語ê性命失力，台語固有ê詞彙直直消磨、透薄--去，mā bô thang tuè時代創造、增加新ê文化。 Koh一項，有幾若个少年爸母，囡仔iáu少歲，in想beh教in台語，也真認真教，成果也bē bái；tsia-ê囡仔kā tshuā--出-去，規台灣suah bô tè thang用台語。Lán台語人ê序大連kap家己ê孫to普遍無beh講台語，台語beh去佗位用？有一張統計講，tsit-má ê囡仔頭一種ē-hiáu ê語言是台語--ê kan-ta 5％niâ。悲觀ê人講台語thang koh活三十冬niâ。Lán聽著實在心驚膽寒，suah無話thang ìn…… 【傳統白話字版】 Bīn-tùi Tâi-gí hiān-chhú-sî ê chhú-kéng, lán Tâi-gí siā-kûn bô èng-kai khut-chiú tī hāu-hn̂g kàu-ha̍k chit chân, tio̍h-ài tī seng-oa̍h ta̍k hong-bīn lóng khui-phiah sú-iōng khong-kan. Phì-jû kóng tī bāng-lō͘ chu-goân hong-bīn, ū chin chē hó-iōng ê kang-khū, chhin-chhiūⁿ sòaⁿ-téng ê jī-sû-tián, iáu-koh ū sûi-ê hē-thóng thang ēng ê Tâi-gí su-ji̍p-hoat. Iû-kî sī Lô-má-jī su-ji̍p oân-choân bô būn-tôe, bô-lūn sī iPhone, iPad iah-sī Android ê sûi-sin tiān-chú sán-phín（註一）, he̍k-chiá sī Windows kap Mac ê tiān-náu hē-thóng（註一）, chiū sǹg sī iōng Linux chò-té ê kî-tha hē-thóng iā ū. Hiān-kim kho-ki chìn-pō͘, gí-giân bûn-jī tiān-chú-hòa lóng chin lī-piān, mā sī chit-má sìn-sit kau-liû ê chú-iàu hong-sek, liân seng-lí tiûⁿ iā chin chōe sóa chiūⁿ bāng-lō͘. Che iā sī lán Tâi-gí ê thoân-pò͘ ki-hōe iā-kú-káⁿ? Só͘-tì, Tâi-gí choán bûn-jī ê tha̍k kap siá tong-jiân jú lâi jú iàu-kín. Sī-kóng, lán ū kho-ki kang-khū hō͘ lán thoân-pò͘ kau-liû ke chiok lī-piān koh chìn-pō͘, koh ū jú lâi jú chōe siàu-liân-lâng khéng o̍h Tâi-gí. Chhui-sak Tâi-gí, lán tàu-té khiàm siáⁿ-hòe? Kám sī tiān-sī-tâi? Kám sī úi-oân-hōe? Lán tńg-lâi khòaⁿ Tâi-gí kàu-io̍k hiān-tiûⁿ: Kàu-sek--ni̍h soán-iōng ê kàu-châi thoat-lī seng-oa̍h, o̍h Tâi-gí pìⁿ-chò “piáu-ián” iōng-tô͘, sī 1 nî 1 kái ê gí-bûn kēng-sài chhut-tiuⁿ niâ. Chit khoán piáu-ián sèng-chit ê oa̍h-tāng, chham-ú pí-sài ê lâng soah mā 1 nî 1 nî chió--khì. He m̄-sī chèng-siông ê gí-bûn kàu-io̍k--lah! Iā ū lâng kóng lán Tâi-gí ê bûn-chiuⁿ bô-kàu thang ēng lâi siōng-khò, khak-si̍t Tâi-gí sû tòe bē tio̍h hiān-tāi seng-oa̍h ê piàn-hòa, m̄-kú he sī tn̂g-kî hō͘ si̍t-bîn chèng-khoân pek-hāi ê kiat-kó. Jî-chhiáⁿ sū-si̍t Tâi-gí chheh chin oh siau, choân-kok hiah chōe bó-gí lāu-su--lioh, ū-ê Tâi-gí bûn-ha̍k cha̍p-chì kèng-jiân chio bô 300 ê tēng-hō͘. Kiat-kio̍k Tâi-gí ê sìⁿ-miā sit la̍t, Tâi-gí kò͘-iú ê sû-lūi ti̍t-ti̍t siau-mô͘, thàu-po̍h--khì, mā bô thang tòe sî-tāi chhòng-chō, cheng-ka sin ê bûn-hòa. Koh 1 hāng, ū kúi-nā ê siàu-liân pē-bú, gín-á iáu chió-hòe, in siūⁿ-beh kà in Tâi-gí, iā chin jīn-chin kà, sêng-kó iā bē-bái; chia-ê gín-á kā chhōa--chhut-khì, kui Tâi-oân soah bô tè thang ēng Tâi-gí. Lán Tâi-gí lâng ê sī-tōa liân kap ka-kī ê sun to phó͘-phiàn bô beh kóng Tâi-gí, Tâi-gí beh khì tó-ūi ēng? Ū 1 tiuⁿ thóng-kè kóng, chit-má ê gín-á thâu 1 chióng ē-hiáu ê gí-giân sī Tâi-gí--ê kan-ta 5% niâ. Pi-koan ê lâng kóng Tâi-gí thang koh oa̍h 30 tang niâ. Lán thiaⁿ tio̍h si̍t-chāi sim-kiaⁿ tám-hân, soah bô ōe thang ìn...... 讀予你聽： （作者是台灣羅馬字協會理事；本文由台灣羅馬字協會提供。） 註一：iOS系統用「Lohankha台語輸入法」；Android系統用「台語輸入法-TaigIME2」ia̍h是「Phah Tâi-gí 臺語輸入法」；Windows kap Mac lóng ē-sái用「FHL Taigi-Hakka IME 信望愛台語客語輸入法」。 註二：【教育部漢字kap台羅合用版】使用教育部推薦漢字kap台羅，一寡字詞ê語音kap語意thang上教育部台灣閩南語常用詞辭典查詢；【傳統白話字版】使用傳統白話字，一寡字詞ê語音kap語意thang上白話字台語文網站查詢。『 』內底用華語發音。 延伸閱讀： 【台語世界／錄音】台語ê新皮囊 【台語世界／錄音】新台灣話陳列館 若欲投稿，請寄：binpotgb@gmail.com，文章字數 600-800；文章若採用，有淡薄仔稿費。 請上【台語世界】閱讀閣較濟相關文章。 專欄屬作者個人意見，文責歸屬作者，本報提供意見交流平台，不代表本報立場。