【台語世界／錄音】來去綠島

2年前tú好有機緣tòe"人民作主"ê團體去綠島行踏，宣揚民主ê理念兼chhit-thô。

印象tiong sióng chhim ê tio̍h是去海底chhàng-bī，阮tòa ê民宿是送淺 bī，我想講既然來到綠島，應該來去海底世界kā看māi，我tio̍h koh thiap錢換chhàng-bī。ㄧ開始試chhàng，我ê耳á一直漲漲，加上in是提供面罩式ê呼吸器，hō͘ gún chìnbeh慣式，喘氣一直喘bē 順,，佇水底ê我感覺壓力chìn 大！經過教練耐心ê指導，總sǹg 有 khah順--ah，準備beh入去美麗ê海底世界。

教練有chhoân sio̍k-pháng beh hō͘ 阮lâi siâⁿ魚á , 我liàm一點á pháng tio̍h隨有chı̍t 陣五花十色ê熱帶魚衝過來，圍tī我ê hūn-su邊搶beh chia̍h，雖然chìn歡喜m̄-koh mā有淡薄á驚驚! Koh有看tio̍h像蛇soan 來soan 去ê海鰻 、 tòe tio̍h海流搖來搖去chìn 妖嬌ê soan-ô͘、 koh 有岩石、磅空、沙á地種種地形，其實tio̍h kah陸地仝款。

我以早chìn 想beh 像chı̍t bóe魚á自由自在 tī 海底泅來泅去, 可惜我iáu-sī 無hiah 自在。 tī 海底干單喘氣tio̍h hō͘阮chìn 無安全感；而且tī海底愈久就開始畏寒起來，真正是"看人食ke-kiān sàu-sàu"! 教練有kā我hip chin-chē 相片，只是chhàng-bih ê面hō͘面罩遮tio̍h，逐家看起來攏sio-siâng ，lín應該認bē出來彼ê人是siáng !

另外chı̍t-chân 是去參觀hit 時tú-tú成立ê國家人權博物館-白色恐怖綠島紀念園區，kā阮做解說ê解說員是在地ê少年查某囡á ,伊講伊猶未來chia上班以前，伊攏毋知影 in chia有關過政治犯。伊問阮逐家：有人知影sáⁿ 是 "pe̍h-kā-choa̍h"？有人ioh講是海底抑是綠島ê蟲thōa 。原來毋是蟲thōa，是白色恐怖時期，台灣ê政治犯經過關押、刑求、審判 sio連sòa ê折磨了後，坐長途ê火車、chia koh換船來到綠島服刑，人人面色sí-pe̍h，加上hit當時ê國民政府對政治犯ê醜化，島上ê村民看tio̍h tú上岸ê政治犯，兩人chı̍t列互扣手銬，排kui排經過in-ê庄á頭ê 政治犯，tio̍h用"pe̍h-kā-choa̍h"來keng體in，聽了心內chìn艱苦。

好得佳哉經過長期ê接觸、交流，in pôaⁿ-nóa 出感情，像有ê政治犯是老師tio̍h教村民ê囡á讀冊，有ê政治犯是醫生tio̍h kā獄友、村民看病，有ê政治犯種菜、種稻á hō͘監獄ê人食，順sòa教村民 tī 海風 chìn thàu ê綠島àn-chóaⁿ 來種菜。雖然是時代ê悲劇，mā hō͘ lán看tio̍h人kap人之間溫暖ê互動。逐家一定ài去以早俗稱ê火燒島kā看māi--o͘h！

綠島白色恐怖綠島紀念園區位在綠島的公館村的將軍岩前方。圖／擷自東部海岸國家風景區
台灣字（白話字）版

Nn̄g nî chêng tú-hó ū ki-iân tòe "Jîn-bîn chok chú" ê thoân-thé khì Le̍k-tó kiâⁿ-ta̍h, soan-iông bîn-chú ê lí-liām kiam chhit-thô.

Ìn-sióng tiong siōng chhim ê tio̍h-sī khì hái-té chhàng-bī. Gún tòa ê bîn-siok sī sàng chhián-bī. Góa siūⁿ kóng kì-jiân lâi-kàu Le̍k-tó, èng-kai lâi-khì hái-té sè-kài kā khòaⁿ māi. Góa tio̍h koh thiap-chîⁿ ōaⁿ chhàng-bī. Chit khai-sí chhì chhàng, góa ê hīⁿ-á it-tı̍t tiùⁿ tiùⁿ, ka-siōng in sī thê-kiong bīn-tà sek ê ho͘-khip khì, hō͘ gún chìn bē koàn-sì. Chhoán-khùi it-tı̍t chhoán bē sūn, tī hái-té ê góa ap-le̍k chìn tōa! Keng-kòe kàu-liān nāi-sim ê chí-tō, chóng sǹg ū khah sūn--ah, chún-pī beh jı̍p-khì bí-lē ê hái-té sè-kài.

Kàu-liān ū chhoân sio̍k-pháng beh hō͘ gún siâⁿ hî-á , góa liàm chit-tiám-á pháng tio̍h sûi ū chit tīn gō͘-hoe cha̍p-sek ê jia̍t-tài-hî chhiong--kòe lâi, ûi tī góa ê hūn-su piⁿ chhiúⁿ beh chia̍h. Sui-jiân chìn hoaⁿ-hí m̄-koh mā ū tām-po̍h á kiaⁿ-kiaⁿ! Koh ū khòaⁿ tio̍h chhiūⁿ chôa soan-lâi soan-khì ê hái-môa, tòe tio̍h hái-lâu iô-lâi iô-khì chìn iau-kiau ê soan-ô͘, koh ū gâm-chio̍h, pōng-khang, soa-á tē chióng-chióng tē-hêng, kî-sı̍t tio̍h kah lio̍k-tē kâng-khoán.

Góa í-chá chìn siūⁿ beh chhiūⁿ chı̍t-bóe hî-á chū-iû chū-chāi tī hái-té siû-lâi siû-khì, khó-sioh góa iáu-sī bô hiah chū-chāi. Tī hái-té kan-na chhoán-khùi tio̍h hō͘ gún chìn bô an-choân-kám. Jî-chhiáⁿ tī hái-té lú kú tio̍h khai-sí ùi-kôaⁿ--khí-lâi, chin-chiàⁿ-sī "khòaⁿ lâng chia̍h ke-kiān sàu-sàu "! Kàu-liān ū kā góa hip chìn-chē siòng-phìⁿ, chí sī chhàng-bī ê bīn hō͘ bīn-tà jia-- tio̍h, ta̍k-ê khòaⁿ--khí-lâi lóng sio-siâng, lín èng-kai jīn bē chhut-lâi hit ê lâng sī siáng!


Lēng-gōa chı̍t-chân sī khì chham-koan hit-sî tú-tú sêng-lı̍p ê Kok-ka Jîn-khoân Phok-bu̍t-koán-Pe̍h-sek Khióng-pò͘ Le̍k-tó Kì-liām Hn̂g-khu. Kā gún chō kái-soeh ê kái-soeh-goân sī chāi-tē ê siàu-liân cha-bó͘ gín-á. I kóng i iáu-bōe lâi chia siōng-pan í-chêng, i lóng m̄ chai-iáⁿ in chia ū koaiⁿ kòe chèng-tī-hoān. I mn̄g gún ta̍k-ê “ū lâng chai-iáⁿ sáⁿ sī "pe̍h-kā-choa̍h"？Ū lâng ioh kóng sī hái-té ia̍h-sī Le̍k-tó ê thâng-thōa. Goân-lâi m̄ sī thâng-thōa, sī pe̍h-sek khióng-pò͘ sî-kî, Tâi-oân ê chèng-tī-hoān keng-kòe koaiⁿ ah, hêng-kiû h, sím-phòaⁿ sio-liân-sòa ê chiat-bôa liáu-āu, chē tn̂g-tô͘ ê hóe-chhia, chia koh ōaⁿ chûn lâi-kàu Le̍k-tó ho̍k-hêng. Lâng-lâng bīn-sek sí-pe̍h, ka-siōng hit-tong-sî ê Kok-bîn Chèng-hú tùi chèng-tī-hoān ê thiú-hòa, tó-siōng ê chhoan-bîn khòaⁿ- tio̍h tú chiūⁿ-hōaⁿ ê chèng-tī-hoān, nn̄g-lâng chı̍t-lia̍t hō͘ khàu chhiú-khàu, pâi kui pâi keng-kòe in ê chng-á thâu ê chèng-tī-hoān, tio̍h iōng "pe̍h-kā-choa̍h" lâi keng-thé in, thiaⁿ-liáu sim-lāi chìn kan-khó͘.

Hó-tit ka-chài keng-kòe tn̂g-kî ê chiap chhiok, in pôaⁿ-nóa chhut kám-chêng, chhiūⁿ ū ê chèng-tī-hoān sī lāu-su tio̍h kà chhoan-bîn ê gín-á tha̍k-chheh, ū ê chèng-tī-hoān sī i-seng tio̍h kā ga̍k-iú khòaⁿ-pēⁿ , ū ê chèng-tī-hoān chèng-chhài, chèng-tiū-á hō͘ kàm-ga̍k ê lâng chia̍h, sūn-sòa kà chhoan-bîn tī hái-hong chìn thàu ê Le̍k-tó àn-chóaⁿ lâi chèng-chhài.
Sui-jiân sī sî-tāi ê pi-kio̍k, mā hō͘ lán khòaⁿ tio̍h lâng kap lâng chi-kan un-loán ê hō͘-tōng. Ta̍k-ê it-tēng ài khì í-chá sio̍k-chheng ê Hóe-sio-tó kā khòaⁿ-māi--o͘h！

Kái-soeh:
Chìn, Gî-lân-khiuⁿ, chiū-sī chin.
Hun-su, Gî-lân-khiuⁿ, chiū-sī sin-khu.
讀hōo你聽：

文章屬作者個人意見，文責歸屬作者，本報提供意見交流平台，不代表本報立場。