【台語世界／錄音】台灣罔飼ê鎖鏈

兩性平權ê觀念隨著教育普及，查某人意識提升，女性權tī台灣mā ta̍uh-ta̍uh-á發展出正面ê影響。台灣性別平等教育法，自1988年起鼓。按研議、立法到落實tī教育，30冬來有bē-bái ê成績。根據行政院主計總處ê資料，台灣2017年性別無平等指數（Gender Inequality Index）是0.056。全世界排第8名，亞洲排第1名。若是kap經濟合作暨發展組織（OECD）發展程度較懸ê國家來比，mā贏過芬蘭、冰島kap德國。會當講台灣性別平等ê跤步tī國際行kài緊。

M̄-koh台灣受傳統文化影響，重男輕女ê觀念釘根真深。社會女權意識kap性別無平等ê問題猶原存在。早期農業社會生產ài靠勞力，需要較chē跤手tàu作穡。長期佇這款生查埔較有幫贊ê價值觀影響下，查某是食了米niā-niā，無chi̍t-sut-á價值，形成歧視女性ê文化。彼ê年代算命仙講：「男命無假，女命無真。」意思是teh講查某好命--ê無幾ê。這款無hông看重ê出世，無命--lah！若有，mā是臭賤ê菜籽仔命。Saⁿ對比，「死查埔，死一房；死查某，死一人。」真正天差leh地。

台灣性別無平等按俗諺就看現現，親像生囝。「查埔囝得田園，查某囝得嫁妝。」查某囝是bē-sái分財產。Koh有，「嫁查某囝，較慘著賊偷。」意思teh講，生查某囝是了錢貨。假使男女條件仝款，定著共查埔講做正面--ê。就像「斷掌查埔做相公，斷掌查某守空房。」「闊嘴查埔吃四方，闊嘴查某吃嫁妝。」Koh較hàm --ê講「十个查某九个hiâu。」這款標頭根本是共查某拍落永不能翻身ê業相。莫怪koh一句俗諺講：「摸著乞食lān，也歡喜；生著奶奶chi，也受氣。」

極頭無平等ê兩性權，查某囡仔出世就無hông歡迎kap祝福。這款長期世俗ê鎖枷，致使女性受著無公平對待kap犧牲。按咱台灣號名ê文化，「M̄纏」、「罔飼」、「罔育」，就會當看出台灣女性無ta-ôa ê心聲kap悲哀。

在來，女性一直是男性權力做主體ê被壓迫者。和諧ê社會需要--ê是愛ê人權，m̄是靠thún踏弱勢得著控制ê權力。Só͘-pái，無合時ê世俗傳統kap束縛攏愛篩掉。台灣兩性性別平等才有法度創造攏總贏ê局面。

台灣字(白話字)版

Tâi-oân Bóng-chhī ê Só-liān

Bûn, Lo̍k-im/ Tân Lī-bûn

Lióng-sèng pêng-khoân ê koan-liām sûi-tio̍h kàu-io̍k phó͘-ki̍p, châ-bó͘-lâng ì-sek thê-seng, lú-sèng-khoân tī Tâi-oân mā ta̍uh-ta̍uh-á hoat-tián chhut chiàⁿ-bīn ê éng-hióng. Tâi-oân sèng-pia̍t pêng-téng kàu-io̍k-hoat, chū 1988 nî khí-kó͘. Àn gián-gī, li̍p-hoat kàu lo̍k-si̍t tī kàu-io̍k, 30 tang lâi ū bē-bái ê sêng-chek. Kin-kì Hêng-chèng-īⁿ Chú-kè Chóng-chhù ê chu-liāu, Tâi-oân 2017 nî sèng-pia̍t bô pêng-téng chí-sò͘(Gender Inequality Index) sī 0.056. Choân sè-kài pâi tē 8 miâ, A-chiu pâi tē 1 miâ. Nā-sī kap Keng-chè Ha̍p-chok Kì Hoat-tián Cho͘-chit(OECD) hoat-tián thêng-tō͘ khah koân ê kok-ka lâi pí, mā iâⁿ kòe Hun-lân, Peng-tó kap Tek-kok. Ē-tàng kóng Tâi-oân sèng-pia̍t pêng-téng ê kha-pō͘ tī kok-chè kiâⁿ kài kín.

M̄-koh Tâi-oân siū thoân-thóng bûn-hòa éng-hióng, tiōng-lâm khin-lú ê koan-liām tèng-kin chin chhim. Siā-hōe lú-khoân ì-sek kap sèng-pia̍t bô pêng-téng ê būn-tê iû-goân chûn-chāi. Chá-kî lông-gia̍p siā-hōe seng-sán ài khò lô-le̍k, su-iàu khah-chē kha-chhiú tàu choh-sit. Tn̂g-kî tī chit khoán seⁿ châ-po͘ khah ū pang-chān ê kè-ta̍t-koan éng-hióng hā, châ-bó͘ sī chia̍h-liáu-bí niā-niā, bô chi̍t-sut-á kè-ta̍t, hêng-sêng kî-sī lú-sèng ê bûn-hòa. Hit ê nî-tāi sǹg-miā-sian kóng, “Lâm-miā bô ké, lú-miā bô chin.” Ì-sù sī teh kóng châ-bó͘ hó-miā--ê bô kúi ê. Chit khoán bô hông khòaⁿ-tiōng ê chhut-sì, bô miā--lah! Nā ū, mā sī chhàu-chiān ê chhài-chí-á miā. Saⁿ tùi-pí, “Sí châ-po͘, sí chi̍t-pâng; sí châ-bó͘, sí chi̍t-lâng.” Chin-chiàⁿ thiⁿ chha leh tē.

Tâi-oân sèng-pia̍t bô pêng-téng àn sio̍k-gān tō khòaⁿ-hiān-hiān, chhin-chhiūⁿ seⁿ-kiáⁿ. “Châ-po͘-kiáⁿ tit chhân-hn̂g, châ-bó͘-kiáⁿ tit kè-chng.” Châ-bó͘-kiáⁿ sī bē-sái pun châi-sán. Koh ū, “Kè châ-bó͘-kiáⁿ, khah-su tio̍h chha̍t-thau.” Ì-sù teh kóng, seⁿ châ-bó͘-kiáⁿ sī liáu-chîⁿ-hòe. Ká-sú lâm-lú tiâu-kiāⁿ kâng-khóaⁿ, tiāⁿ-tio̍h kā châ-po͘ kóng-chò chiàⁿ-bīn--ê. Tō chhiūⁿ “Tn̄g-chiúⁿ châ-po͘ chò siòng-kong, tn̄g-chiúⁿ châ-bó͘ chiú khang-pâng.” “Khoah-chhùi châ-po͘ chia̍h sù-hong, khoah-chhùi châ-bó͘ chia̍h kè-chng.” Koh-khah hàm--ê kóng, “Cha̍p ê châ-bó͘ káu ê hiâu.” Chit khóaⁿ phiau-thâu kin-pún sī kā châ-bó͘ phah-lo̍h éng put-lêng hoan-sin ê gia̍p-siòng. Bo̍k-koài koh chi̍t kù sio̍k-gān kóng, “Bong-tio̍h khit-chia̍h-lān, iā hoaⁿ-hí, seⁿ-tio̍h nái-nái-chi, iā siū-khì.”

Ke̍k-thâu bô pêng-téng ê lióng-sèng-khoân, châ-bó͘-gín-á chhut-sì tō bô hông hoan-gêng kap chiok-hok. Chit khóaⁿ tn̂g-kî sè-sio̍k ê só-kê, tì-sú lú-sèng siū-tio̍h bô kong-pêⁿ ê tùi-thāi kap hi-seng. Àn lán Tâi-oân hō-miâ ê bûn-hòa, “M̄-tîⁿ”, “Bóng-chhī”, “Bóng-io”, tō ē-tàng khòaⁿ-chhut Tâi-oân lú-sèng bô-ta-ôa ê sim-siaⁿ kap pi-ai.

Chāi-lâi, lú-sèng it-ti̍t sī lâm-sèng khoân-le̍k chò chú-thé ê pī ap-pek-chiá. Hô-hâi ê siā-hōe su-iàu--ê sī ài ê jîn-khoân, m̄-sī khò thún-tah jio̍k-sè tit-tio̍h khòng-chè ê khoân-le̍k. Só͘-pái, bô ha̍h-sî ê sè-sio̍k thoân-thóng kap sok-pa̍k lóng ài thai-tiāu. Tâi-oân lióng-sèng sèng-pia̍t pêng-téng chiah ū hoat-tō͘ chhòng-chō lóng-chóng iâⁿ ê kio̍k-bīn.

讀hōo你聽：

文章屬作者個人意見，文責歸屬作者，本報提供意見交流平台，不代表本報立場。