【台語世界／錄音】Tâi-gí ê Sin Phôe-lông

是按怎欲揀這篇： 台語若beh tòe ē著時代，tio̍h適應社會變遷、創造真濟新詞。為著新詞ê流通，chiâⁿ需要政府鬥出力，制定一致化ê規範。Taⁿ，原住民族語相關ê新詞研究已經起行，lán mā應該繼續監督政府，要求政府照顧其他本土語言，維護台灣珍貴ê語言資源。 Chit-chām-á bāng-lō͘ bīn-téng sî-kiâⁿ 1 ê Hôa-gí sû『網紅』, ì-sù sī bāng-lō͘ téng chiok chhèng ê lâng. Ta̍k-put-sî ū lâng leh mn̄g kóng, chit ê sû ê Tâi-gí án-chóaⁿ kóng? Ū Tâi-gí ê ha̍k-chiá hôe-èng kóng, ē-sái kóng chò “bāng-chhiⁿ”, “bāng-chhèng”; mā ū bāng-iú kóng, ē-tàng ti̍t-chiap chiàu Hôa-gí kóng chò “bāng-hông”. Khêng-si̍t chhiūⁿ chit khoán ê thó-lūn kài chia̍p. Phì-lūn kóng, iōng chhiú-ki-á ka-kī hip-siōng leh iōng ê『自拍神器』,『藍牙』,『裸體電池』......, lóng ū lâng ē thó-lūn chia-ê sû Tâi-gí beh án-chóaⁿ kóng. Tòe sî-tāi, siā-hōe bûn-bêng ê ián-piàn, ū chin chē sin ê mi̍h-kiāⁿ hông chhòng-chō--chhut-lâi, án-ne tō seⁿ chin chē sin ê gí-sû. Te̍k-pia̍t sī chit-má bāng-lō͘ chiâⁿ hoat-ta̍t, lán chiap-chhiok sin ê mi̍h-kiāⁿ chiok kín--ê, kìⁿ-nā 1 ê sin-sû chhut--lâi, lán sûi chai-iáⁿ Hôa-gí án-chóaⁿ kóng, m̄-koh Tâi-gí ê kóng-hoat--leh? Tiāⁿ-tiāⁿ sī “Móa thiⁿ choân kim-tiâu, beh sa bô pòaⁿ tiâu”, hoe-sà-sà. Nā bô, tō sī ta̍k-ke thó-lūn kui po͘, sui-bóng mā ū chi̍t-kóa sek-tong ê Tâi-gí sû thang hó iōng, chóng--sī he kám sī ta̍k-ke ê kiōng-sek? Āu-pái lán lóng chiàu he kóng? Á-sī 1 tīn lâng tī ka-kī ê kho͘-á lāi leh kóng--ê niâ? Lán ji̍t-siông seng-oa̍h mā ū chiâⁿ chē iōng-phín m̄ chai Tâi-gí án-chóaⁿ kóng, chhiūⁿ góa kài chia̍p hō͘ pêng-iú mn̄g『卸妝乳」,『遙控器』,『迴紋針』,『玻尿酸』......ê Tâi-gí. Koh chhiūⁿ chit-má ke-á 3 pō͘ 1 keng bē liâng-chúi--ê, hia-ê liâng--ê ê miâ beh án-chóaⁿ kóng? Nā-sī lí ka-kī kóng 1 khoán, khì tiàm-thâu kâng bé, lâng kám thiaⁿ ū lí beh bé siáⁿ? M̄-thang siūⁿ kóng chit khoán hiān-siōng bô sáⁿ, siūⁿ kóng “bē-hiáu iōng Tâi-gí kóng, kō͘ Hôa-gí kóng tō hó”; nā-sī án-ne ê sim-thài, kám sī āu--lâi ê Tâi-gí sû tō lóng sī Hôa-gí? Sòa--lo̍h, sin-sû Tâi-gí oh kóng, lâng tō bē ài kóng; bô kóng, tō bē-hiáu kóng. Koh lâi, tùi kàu-ha̍k-chiá, pian kàu-châi--ê, sīm-chì jīn-chèng ê sî, tùi sin gí-sû ê kóng-hoat beh lia̍h siáng ê kóng-hoat chò phiau-chún? Che sī 1 hāng chiâⁿ giâm-siok koh chin iàu-kín ê būn-tê, chū-chá tō ū lâng siūⁿ--tio̍h leh hoán-èng--ah. Bīn-tùi chit khoán ê khùn-kéng, tong-jiân sī Tâi-gí iáu bô siū tio̍h “kok-ka gí-giân” tē-ūi tùi-thāi só͘ chò-sêng--ê. Chèng-hú iáu chò bô kàu ê sî-chūn, lán tiāⁿ-tio̍h ài piàn-khiàu. Taⁿ chin hoaⁿ-hí bāng-lō͘ téng ū 1 tīn lâng, khí-chō 1 ê pêⁿ-tâi “iTaigi”, m̄-nā kā kū-té ê gí-sû khioh--khí-lâi, ta̍k-ke koh ē-tàng kek thâu-náu thê-kiong sin-sû ê kóng-hoat, khǹg tī chit ê pêⁿ-tâi hō͘ ta̍k-ke chham-khó, khòaⁿ tó 1 khoán kóng-hoat khah sù-sī. Sio̍k-gí kóng, “Chit khe bô hî pa̍t khe tiò.” Chóng--sī lán tiāⁿ-tio̍h ài kè-sio̍k chhui-pek chèng-hú, kā chit ê chek-jīm taⁿ--khí-lâi chiah ē-sái--chit. Gí-giân sī oa̍h--ê, siā-hōe leh piàn, Tâi-gí iōng ê gí-sû mā ài tòe ē tio̍h siā-hōe piàn-hòa ê kha-pō͘; nā bô, kú--lâi ē piàn sí-sèng, chit khoán ê gí-giân sī bô sèⁿ-miā-le̍k--ê. Lán beh ài--ê sī ū sèⁿ-miā-le̍k ê Tâi-gí, án-ne chiah ū châi-tiāu oa̍h--lo̍h-khì. 讀予你聽： （作者是成大台灣語文測驗中心專員；本文由成大台灣語文測驗中心提供。） 註：本文使用傳統白話字，一寡字詞ê語音kap語意thang上白話字台語文網站查詢；『 』內底用華語發音。 請參照【教育部漢字kap台羅合用版】 延伸閱讀： 「iTaigi愛台語」平台，請參考伊ê使用說明、面冊專頁 【台語世界／錄音】新台灣話陳列館 原住民族語言發展中心 若欲投稿，請寄：binpotgb@gmail.com，文章字數 600-800；文章若採用，有淡薄仔稿費。 請上【台語世界】閱讀閣較濟相關文章。 專欄屬作者個人意見，文責歸屬作者，本報提供意見交流平台，不代表本報立場。